An Taoiseach (pagluwas/ˈtiːʃəx/[3]; Irlandes nga pagluwas: [t̪ˠiːʃəx]), kon damo Taoisigh ([t̪ˠiːʃiː] o [t̪ˠiːʃəɟ]), nga tinatawag gihapon nga An Taoiseach ([ən t̪ˠiːʃəx]),[4] amo an namumuno han kagamhanan han Irlanda.

Taoiseach han Irlanda
Yanâ nga nalíngkod
Leo Varadkar

tikang han 17 han Disyembre 2022
Lingkoranan Steward's Lodge, Farmleigh
Nagnonominar Dáil Éireann
Nagbubutang ha pwesto Mangulo han Irlanda
Kaiha hin pag-alagad Samtang ada ha iya an confidence han Dáil Éireann. Waray mga limitasyon ha pag-alagad ha pwesto.
Nagtikang nga nagkapot Éamon de Valera[1]
Pagkahimo 29 han Disyembre 1937[1]
Deputy Tánaiste
Sweldo €200,000[2]
Websayt taoiseach.ie


An Taoiseach ginpipili han Mangulo ha pag-nominar han Dáil Éireann (an ubos nga balayan han Oireachtas), ngan kinahanglan, samtang napabilin hiya ha iya kamutangan ha kagamhanan, nga magkaada han pag-ugop han kadam-an dida han Dáil. An papel han Taoiseach sugad hin primer ministro.[5]

An yana nga Taoiseach amo hi Leo Varadkar, TD nga ginbutang ha pwesto han 17 Disyembre 2022.

Talaan han mga naglingkod ha puwesto

igliwat
 
Departamento han Taoiseach ha Government Buildings, Merrion Square, Dublin

Mga prinsipal nga barasahon: Mga Irlandes nga mangulo hin kagamhanan tikang han 1919, Mga talaan han mga Irlandes nga mangulo han kagamhanan tikang han 1922

Ugsa han pagpagawas han 1937 nga Konstitusyon, an nangungulo han kagamhanan tinatawag nga Mangulo han Konseho nga Ehekutibo. Ini nga puwesto ginkaptan anay ni W. T. Cosgrave han Cumann na nGaedhael tikang han 1922–32, ngan ha sunod ni Éamon de Valera tikang han 1932–37. ha kumbensyo an mga Taoisigh gin-iihap nga mailakip hi Cosgrave,[6][7][8][9] pananglitan hi Enda Kenny ginkikita nga ika-13 nga Taoiseach diri nga ika-12.

Mangulo han Ehekutibo nga Konseho

igliwat
Ihap Ritrato Ngaran
(Pagkatawo–Kamatay)
Constituency
Panahon hin pag-alagad Partido Ehekutibo nga Konseho
Pagkahimo
Sugbong Mangulo Dáil
(elected)
1
W. T. Cosgrave
(1880–1965)
TD para han Carlow–Kilkenny kutob 1927
TD para han Cork Borough tikang 1927
6 Disyembre
1922[lower-alpha 1]
9 Marso
1932
Sinn Féin
(Pro-Treaty)
syahan SF (PT) (minority) Kevin O'Higgins 3 (1922)
Cumann na nGaedheal ika-2 CnG (minority) 4 (1923)
ika-3 Ernest Blythe 5 (Jun.1927)
ika-4 6 (Sep.1927)
ika-5
2
Éamon de Valera
(1882–1975)
TD para han Clare
9 Marso
1932[lower-alpha 2]
29 Disyembre
1937
Fianna Fáil ika-6 FF (minority) Seán T. O'Kelly 7 (1932)
ika-7 8 (1933)
ika-8 9 (1937)

Taoiseach

igliwat
Ihap Ritrato Ngaran
(Pagkatawo–Pagkamatay)
Constituency
Panahon hin pag-alagad Partido Kagamhanan
Pagkahimo
Tánaiste Dáil
(elected)
(2)
Éamon de Valera
(1882–1975)
TD para han Clare
29 Disyembre
1937
18 Pebrero
1948
Fianna Fáil Syahan FF (minority) Seán T. O'Kelly 9 ( ···· )
ika-2 FF 10 (1938)
ika-3 FF (minority) 11 (1943)
ika-4 FF Seán Lemass 12 (1944)
3
John A. Costello
(1891–1976)
TD para han Dublin South-East
18 Pebrero
1948
13 Hunyo
1951
Fine Gael ika-5 FGLabCnPCnTNLInd William Norton 13 (1948)
(2)
Éamon de Valera
(1882–1975)
TD para han Clare
13 Hunyo
1951
2 Hunyo
1954
Fianna Fáil ika-6 FF (minority) Seán Lemass 14 (1951)
(3)
John A. Costello
(1891–1976)
TD para han Dublin South-East
2 Hunyo
1954
20 Marso
1957
Fine Gael ika-7 FGLabCnT William Norton 15 (1954)
(2)
Éamon de Valera
(1882–1975)
TD para han Clare
20 Marso
1957
23 Hunyo
1959
Fianna Fáil ika-8 FF Seán Lemass 16 (1957)
4
Seán Lemass
(1899–1971)
TD para han Dublin South-Central
23 Hunyo
1959
10 Nobyembre
1966
Fianna Fáil ika-9 FF Seán MacEntee
ika-10 FF (minority) 17 (1961)
ika-11 FF Frank Aiken 18 (1965)
5
Jack Lynch
(1917–1999)
TD para han Cork Borough tubtub 1969
TD para han Cork City North-West tikang han 1969
10 Nobyembre
1966
14 Marso
1973
Fianna Fáil ika-12 FF
ika-13 FF Erskine H. Childers 19 (1969)
6
Liam Cosgrave
(1920–2017)
TD para han Dún Laoghaire ngan Rathdown
14 Marso
1973
5 Hulyo
1977
Fine Gael ika-14 FGLab Brendan Corish 20 (1973)
(5)
Jack Lynch
(1917–1999)
TD para han Syudad han Cork
5 Hulyo
1977
11 Disyembre
1979
Fianna Fáil ika-15 FF George Colley 21 (1977)
7
Charles Haughey
(1925–2006)
TD para han Dublin Artane
11 Disyembre
1979
30 Hunyo
1981
Fianna Fáil ika-16 FF
8
Garret FitzGerald
(1926–2011)
TD para han Dublin South-East
30 Hunyo
1981
9 Marso
1982
Fine Gael ika-17 FGLab (minority) Michael O'Leary 22 (1981)
(7)
Charles Haughey
(1925–2006)
TD para han Dublin North-Central
9 Marso
1982
14 Disyembre
1982
Fianna Fáil ika-18 FF (minority) Ray MacSharry 23 (Feb.1982)
(8)
Garret FitzGerald
(1926–2011)
TD para han Dublin South-East
14 Disyembre
1982
10 Marso
1987
Fine Gael ika-19 FGLab
FG (minority) tikang han Enero 1987
Dick Spring 24 (Nov.1982)
Peter Barry
(7)
Charles Haughey
(1925–2006)
TD para han Dublin North-Central
10 Marso
1987
11 Pebrero
1992
Fianna Fáil ika-20 FF (minority) Brian Lenihan 25 (1987)
ika-21 FFPD 26 (1989)
John Wilson
9
Albert Reynolds
(1932–2014)
TD para han Longford–Roscommon
11 Pebrero
1992
15 Disyembre
1994
Fianna Fáil ika-22 FFPD
FF (minority) tikang han Nobyembre 1992
ika-23 FFLab
FF (minority) tikang han Nobyembre 1994
Dick Spring 27 (1992)
Bertie Ahern
10
John Bruton
(b. 1947)
TD para han Meath
15 Disyembre
1994
26 Hunyo
1997
Fine Gael ika-24 FGLabDL Dick Spring
11
Bertie Ahern
(b. 1951)
TD para han Dublin Central
26 Hunyo
1997
7 Mayo
2008
Fianna Fáil ika-25 FFPD (minority) Mary Harney 28 (1997)
ika-26 FFPD 29 (2002)
Michael McDowell
ika-27 FFGreenPD Brian Cowen 30 (2007)
12
Brian Cowen
(b. 1960)
TD para han Laois–Offaly
7 Mayo
2008
9 Marso
2011
Fianna Fáil ika-28 FFGreenPD
FFGreenInd tikang han Nobyembre 2009
FF (minority) tikang han Enero 2011
Mary Coughlan
13
Enda Kenny
(b. 1951)
TD para han Mayo
9 Marso
2011
14 Hunyo
2017[10]
Fine Gael ika-29 FGLab Eamon Gilmore 31 (2011)
Joan Burton
ika-30 FGInd (minority) Frances Fitzgerald 32 (2016)
14
Leo Varadkar
(b. 1979)
TD para han Dublin West
14 June
2017[11]
27 Hunyo
2020
Fine Gael ika-31 FGInd (minority)
Simon Coveney
15
Micheál Martin
(b. 1960)
TD para han Cork South-Central
27 Hunyo
2020
17 December
2022
Fianna Fáil ika-32 FFFGGreen Leo Varadkar 33 (2020)
(14)
Leo Varadkar
(b. 1979)
TD para han Dublin West
17 Disyembre
2022
Nálíngkod ha puwesto Fine Gael ika-33 FGFFGreen Micheál Martin

Mga buhì pa nga Taoisigh

igliwat

Mga tigamnan

igliwat
  1. Hi Cosgrave an Mangulo han Probisyonal nga Kagamhanan han Irlandes nga Gawasnon nga Estado tikang han 22 Agosto 1922, dida han pagbalhin nga panahon ugsa magin opisyal nga naglugaring an estado dida han 6 Disyembre 1922 (Kitaa Irlandes nga mga nanguna han kagamhanan tikang 1919).
  2. Hi De Valera an Mangulo han Dáil Éireann han Irlandes nga rebolusyonaryo nga kagamhanan ugsa han paglugaring tikang han 1 Abril 1919 kutob 9 Enero 1922 (Kitaa Irlandes nga mga nanguna han kagamhanan tikang 1919).

Mga kasarigan

igliwat
  1. 1.0 1.1 Ugsa han pagpagawas han 1937 Konstitusyon han Irlanda, an namumuno han kagamhanan tinatawag nga Mangulo han Konseho nga Ehekutibo. Ini nga pwesto ginkaptan anay ni W. T. Cosgrave tikang 1922–32, ngan sunod ni Éamon de Valera tikang 1932–37.
  2. Ipakita an sayop: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named RTE_10032011
  3. Oxford English Dictionary
  4. Ginpapabilin an artikulo nga definido ha Irlandes nga an /ən/.
  5. Ipakita an sayop: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named ConstitIrl
  6. "Coughlan new Tánaiste in Cowen Cabinet". The Irish Times. 17 Mayo 2008. Ginkuhà 17 Mayo 2008.
  7. "Taoiseach reveals new front bench". RTÉ News. 7 Mayo 2008. Ginkuhà 17 Mayo 2008.
  8. "Cowen confirmed as Taoiseach". BreakingNews.ie. 7 Mayo 2008. Ginhipos tikang han orihinal han 10 Mayo 2008. Ginkuhà 17 Mayo 2008.
  9. "Former Taoisigh". Department of the Taoiseach. Ginhipos tikang han orihinal han 17 Hulyo 2011. Ginkuhà 23 Hunyo 2010.
  10. "Kenny's farewell: 'This has never been about me'". RTÉ News. 13 Hunyo 2017. Ginhipos tikang han orihinal han 13 Hunyo 2017. Ginkuhà 14 Hunyo 2017.
  11. Lord, Miriam (8 Hunyo 2017). "Taoiseach-in-waiting meets man waiting to be taoiseach". The Irish Times. Ginhipos tikang han orihinal han 8 Hunyo 2017. Ginkuhà 10 Hunyo 2017.